
21 januari 2025
Gastcolumn van het Internationaal Secretariaat
9 mei 2024: Voor het eerst sinds een tijdje is er weer een congres georganiseerd in Afrika, om precies te zijn in Abidjan, Ivoorkust. Als groepje JOVD’ers hebben we zin om er weer een mooi weekend van te maken. De afgelopen tijd is er sprake van een tendens, waarbij steeds meer Afrikaanse organisaties lid worden van IFLRY. Mooi om te zien. IFLRY is immers een wereldwijde liberale organisatie, en niet een organisatie voor Europese liberalen, die houden van verre reizen. In het vliegtuig wordt daarom nog even geoefend op Duolingo om Frans te leren, want met de toevoeging van meer en meer Afrikaanse organisaties is de andere werktaal Frans, naast Engels, extra belangrijk geworden.
Als we uit het raam kijken, zien we overal bouwplaatsen voor nieuwe grote gebouwen. Hoewel de krantenkoppen vaak focussen op de problemen, is het duidelijk dat hier een grote ontwikkeling gaande is. Al bijna een decennium is hier een stabiele, liberale regering aan de macht. De lokale liberale Afrikaanse organisaties zijn hier trots op en vertellen dat ze erg blij zijn met dit congres in Ivoorkust. De verdere boodschap van deze organisaties? Zij geloven dat Afrika en Europa elkaar op veel vlakken kunnen helpen en voelen zich meer “West-Afrikaan” dan hun nationale identiteit. De Afrikaanse organisaties zijn betrokken bij alle facetten van de GA: van samen ingediende resoluties tot nieuwe MO’s (Member Organisations) die bij IFLRY willen. Op een laag niveau wordt duidelijk wat er mogelijk is als we op een hoog niveau met elkaar samenwerken.
Maar toch. Verderop wappert er een Chinese vlag. In veel landen in West-Afrika is een liberale, pro-Westerse regering vervangen door een regering die het Westen het liefste ziet vertrekken. En als liberalen kunnen we ook naar onszelf kijken: veel van ons zien Afrika slechts als een plek waar hulp naartoe gaat of waar we migratiedeals mee kunnen sluiten. Die desinteresse is begrijpelijk: wij hebben toch een wat ongemakkelijk koloniaal verleden en dan is het makkelijker om je aandacht op andere zaken te richten.
De huidige relatie tussen Europa en Afrika voelt als een oud kompas dat steeds minder goed werkt: de richting lijkt verloren terwijl anderen de kaart opnieuw tekenen. Terwijl Europa worstelt met interne verdeeldheid en bureaucratie, hebben China en Rusland hun kans gegrepen om Afrika naar hun hand te zetten. China bouwt wegen, bruggen en havens, waarmee er veel macht wordt uitgeoefend op het Afrikaanse continent. Rusland richt zich op het leveren van wapens en militaire steun, vaak aan regimes die niet bepaald democratisch te noemen zijn. Europa lijkt steeds meer invloed te verliezen in een regio die van strategisch belang is voor onze handel, grondstoffen en geopolitieke invloed. Wij moeten onze koers herijken en een hernieuwde, gelijkwaardige samenwerking aangaan met Afrika, voordat anderen het speelveld volledig domineren.
Een duurzame toekomst voor Europa en Afrika begint bij gelijkwaardigheid. Handel moet de motor zijn, niet ontwikkelingshulp: eerlijke handelsakkoorden versterken economieën en verminderen afhankelijkheid. Europa moet ook durven investeren in Afrikaanse infrastructuur en industrieën, niet alleen om te concurreren met China, maar ook om een stabiele basis te leggen voor samenwerking. Het artikel Van hulp naar handel van de Tweede Kamer benadrukt dat ontwikkelingshulp vaak leidt tot afhankelijkheid, terwijl handel en economische samenwerking zorgen voor duurzame groei en armoedevermindering. Het pleit voor een transitie naar eerlijke handelsrelaties met Afrika, waarbij landen zichzelf sterker maken door integratie in de mondiale economie.
De relatie tussen Europa en Afrika moet niet alleen economisch, maar ook cultureel en historisch versterkt worden. Niet alleen vanuit een moreel, maar ook vooral vanuit een geopolitiek perspectief is dat te verdedigen. Om te beginnen met het teruggeven van onrechtmatig verkregen Afrikaanse kunst, kunst dat niet van ons is en thuishoort in Afrikaanse musea. Daarnaast biedt samenwerking op het gebied van onderwijs en wetenschap een kans om wederzijdse banden te versterken, talent te ontwikkelen en een gedeelde toekomst op te bouwen. Afrika zit op een schat aan strategische grondstoffen die cruciaal zijn voor Europa’s technologie en energievoorziening. Als Europa deze waardevolle connectie verliest aan rivaliserende machten zoals China en Rusland, staat niet alleen
onze economie, maar ook onze geopolitieke impact op het spel. Het is daardoor nog belangrijker om ervoor te zorgen dat de banden met Afrikaanse landen versterkt worden.
Wij hebben een resolutie geschreven over dit onderwerp op de Politiek Algemene Vergadering. Of je het met ons eens bent of niet, één ding is zeker: onze relatie met Afrika is geen voetnoot, maar een hoofdstuk dat we samen moeten schrijven. De pennen liggen klaar — nu is het tijd om actie te ondernemen.
Hugo Beishuizen (Politiek – IFLRY Internationaal Secretariaat)
Sebas Overbeek (Politiek – LYMEC Internationaal Secretariaat)
Lennart Kerkvliet (Secretaris Internationaal Secretariaat)