12 mei 2024
Leestijd: ca. 5 minuten
Auteurs: Megan Vermeulen
Met de inval in Oekraïne in februari 2022 maakte het Russische leger zijn bereidwilligheid tot oorlogsvoering richting de rest van Europa duidelijk. Voor Finland, één van de buurlanden van Rusland, was de rekensom snel gemaakt: gezien de lange geschiedenis tussen Oekraïne en Rusland én het ontbreken van een directe bescherming van de NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie) is een Russische aanval op Fins grondgebied niet ondenkbaar. Dit was voor Finland voldoende reden om op 4 april 2023 tot de NAVO toe te treden. Een aanwinst voor het Westen, maar een bedreiging als je het vanuit het perspectief van de Russische leider Vladimir Poetin bekijkt. Met een van de best getrainde legers in Europa, hun grote munitievoorraden en hun aviditeit om de nationale veiligheid van hun land te beschermen, vormt Finland met zijn 1.300 kilometer lange grens met Rusland een heuse tegenstander voor Rusland. Hoe zeker is Rusland nog van zijn positie op het wereldtoneel, nu zijn buurland zich bij het militaire bondgenootschap van het Westen heeft gevoegd?
Finlands ‘total defence strategy’ bereidt het land voor op een eventuele invasie door Rusland. Dat is niet geheel onbegrijpelijk, want in de afgelopen duizend jaar is Rusland maar liefst twintig keer het land binnengevallen. Iedere paar generaties Finnen heeft te maken gekregen met de agressie van hun Oosterburen.
Een klein stukje geschiedenis. Vanaf de dertiende tot het begin van de negentiende eeuw maakte Finland onderdeel uit van het Zweedse Koninkrijk, totdat het land veroverd werd door het Russische Rijk. Toen in 1917 de Russische Revolutie plaatsvond, verklaarde Finland zichzelf onafhankelijk en maakte zich los van de Sovjet-Unie. In de Tweede Wereldoorlog probeerde Sovjet-Unie om Finland te bezetten, maar deze aanval werd afgeslagen. In de periode van de Koude Oorlog wilde Finland neutraal blijven. Onder druk van de Sovjet-Unie heeft Finland ‘vrijwillig’ de aansluiting bij een bondgenootschap afgehouden. Finland vormde samen met landen als Zweden, Belarus en Oekraïne een zogenaamde neutrale grens tussen Rusland en de NAVO-landen. Hier is dus een einde aan gekomen sinds april 2023.
Finland is met 5,5 miljoen inwoners een dunbevolkt land. Toch beschikt het land over een ijzersterk defensieapparaat. In tegenstelling tot de meeste andere Europese landen heeft Finland nooit de dienstplicht afgeschaft, en dat betaalt zich uit: het land is in staat om een leger van 280.000 militairen te vormen en beschikt over 900.000 reservisten. Naast de dienstplicht is er ook een hoge bereidwilligheid om voor het land te dienen. Uit een gesprek met een Finse militair: “We hebben nog steeds een verplichte militaire dienst in Finland. Dat gezegd hebbende, werd ik er eerder van vrijgesteld. Ik vond echter dat het juist was om net als iedereen mijn steentje bij te dragen.”
De Finse militair gelooft in het idee van Finland als kleine natie. Als zij de plek die ze thuis noemen willen beschermen, dan vereist dat een collectieve inspanning. Zoals gezegd is een nieuwe Russische inval in Finland niet ondenkbaar. De Finse bevolking is bang dat de geschiedenis zich zal herhalen, en is daarom liever goed voorbereid: “We hebben nooit een vreedzame buur in het oosten gehad. Je kunt je er nooit comfortabel bij voelen. Daarbij helpt het idee dat we eerder tegen Rusland zijn opgestaan en onze soevereiniteit hebben verdedigd.”
“We hebben nog steeds een verplichte militaire dienst in Finland. Dat gezegd hebbende, werd ik er eerder van vrijgesteld. Ik vond echter dat het juist was om net als iedereen mijn steentje bij te dragen.“
Vanuit de Finse verdedigingsstrategie is ook de infrastructuur van het land voorbereid op een aanval uit het Oosten. Met 54.000 schuilkelders is er voldoende ondergrondse ruimte gemaakt voor zo’n 4,4 miljoen inwoners. Met andere woorden: in tijden van oorlog kan het overgrote deel van de bevolking opgevangen worden. Diep onder de grond van de hoofdstad Helsinki ligt zelfs een stadsdeel verborgen. Dit is speciaal gebouwd voor de meest onheilspellende situaties, zoals een natuurramp of militaire aanval. Momenteel worden deze schuilkelders ‘gewoon’ ingezet voor het dagelijks leven, bijvoorbeeld als sportruimte of als speelplek voor kinderen.
Finland is goed voorbereid op hetgeen er eventueel komen gaat. Volgens de geïnterviewde Finse militair kan het voor andere EU-landen geen kwaad om de ‘total defence strategy’ van Finland te volgen. Het is goed om concrete plannen bij een ramp te hebben, te weten hoe je jouw eigen bevolking veilig kunt houden en hoe je jouw land draaiende houdt. Het voorkomt chaos, verwarring en besluiteloosheid in een tijd dat dat absoluut onwenselijk. Het is in dat opzicht geen geldverspilling om een verdedigingsstrategie in te zetten, maar met name een middel dat je hoopt nooit in te zetten. De Finse militair: “Vooral nu moeten Europese landen duidelijke plannen hebben voor tijden van conflict en zich zo goed mogelijk voorbereiden. Dit vergroot de geloofwaardigheid van een land in het huidige geopolitieke klimaat.”
“Vooral nu moeten Europese landen duidelijke plannen hebben voor tijden van conflict en zich zo goed mogelijk voorbereiden. Dit vergroot de geloofwaardigheid van een land in het huidige geopolitieke klimaat.”
De toetreding van Finland tot de NAVO baart Poetin zorgen. De actie zou een bedreiging voor Rusland zijn. Als antwoord hierop zal het Russische leger zijn troepen stationeren bij het grensgebied. Toch hoeft dit niet tot extra zorgen te leiden onder het Finse defensieapparaat: het leger heeft er een hoop internationale partners bij die hen waar nodig ondersteunen in het beschermen van de nationale veiligheid. Het Finse leger traint bovendien al tientallen jaren samen met andere NAVO-landen en kent deze landen goed. De toenemende Russische dreiging heeft daarmee weinig invloed gehad op het veiligheidsgevoel van de Finse bevolking. Sterker nog, Finland is robuuster geworden. De irrationele houding van de Russische staat maakt een normale verstandhouding onmogelijk, een beeld dat breder dan alleen in Finland wordt gedeeld: met de Finse toetreding tot de NAVO blijken de Westerse landen tot hetzelfde inzicht te zijn gekomen.
Tot slot nog één keer de Finse militair aan het woord: “Wij, zowel dienstplichtigen als burgers, voelen ons veilig, terwijl we de acties van onze Oosterburen nauwlettend volgen.”
