5 april 2024
Leestijd: ca. 5 minuten
Auteurs: Thijn Beijer
Het leek een onvermijdelijkheid, maar nu is het officieel. Wederom nemen Donald Trump en Joe Biden het tegen elkaar op voor een tweede termijn in het Witte Huis. Nadat Trumps rivaal Haley uit de race stapte, maakte ze velen een illusie armer dat wellicht iemand anders in de GOP de nominatie zou kunnen winnen. Hoewel Haley de VN-gezant van Trump was, stond ze symbool voor de Republikeinse partij van vóór Trump. Zij benadrukt het belang van internationale handelsverdragen en de rol van Amerika als internationale politieagent. Ze pleit vurig voor steun aan Oekraïne en Israël: een contrast met de America-first-agenda. Vooral dat eerste land kan op weinig steun rekenen in het Republikeinse electoraat. Volgens een peiling van The Chicago Council on Global Affairs uit september 2023 vindt 61-procent van de Republikeinse kiezers de steun aan Oekraīne ‘not worth the cost’. Toch ziet Amerikanist Koen Petersen een strategie achter Haleys terugtrekking. “Haley wilde een alternatief bieden voor de Republikeinse stemmers binnen de eigen partij. Maar als Trump zou verliezen in november, heeft Haley een sterke positie om in 2028 opnieuw een gooi naar het presidentschap te doen. Daarmee kan ze zeggen dat Trump politieke chaos is, die bovendien een ‘loser’ is omdat hij dan niet één, maar twee keer van Biden heeft verloren, een predicaat dat haar voormalige baas liever niet wil hebben.”
Lawfare
Trump heeft de Republikeinse nominatie al zo goed als binnen, maar ondertussen wordt hij bestookt met een barrage aan rechtszaken. Hoewel deze rechtszaken Trump financieel uitputten, schaadt het zijn populariteit niet. Sinds hij in november 2022 aankondigde opnieuw voor het Witte Huis te gaan, is zijn ‘favourability rating’ gestegen van 37 naar 41 procent begin dit jaar volgens een peiling van Gallup. Trump blijft ongekend populair onder de Republikeinse kiezers, toch zegt dit nog weinig over zijn kansen omdat het onduidelijk is of onafhankelijke kiezers het zien zitten om een president te hebben die mogelijk het land gaat leiden achter de tralies. “Volgens recente peilingen is Biden veel van die onafhankelijke kiezers kwijtgeraakt die hem in 2020 nog het voordeel van de twijfel gaven. Maar het is niet helemaal duidelijk of deze weglopen bij Biden vanwege zijn kwetsbaarheid of dat deze zich toch weer aangetrokken voelen tot Trump. Het zal waarschijnlijk een mix van beide zijn. De vraag is of onafhankelijke stemmers deze rechtszaken ook als heksenjacht zien. Deze rechtszaken speelden eerder in het voordeel van Trump omdat deze het nieuws domineerden, denk aan de beruchte mugshot. Maar dit nieuws is wel wat naar de achtergrond verdwenen.’”
Of deze rechtszaken juridisch een bedreiging vormen voor zijn electorale kansen, valt te betwisten volgens Petersen. “Trump is enorm bedreven in het vertragen van zijn rechtszaken. Bij de rechtszaak in de staat Georgia, die gaat over het onder druk zetten van de minister van binnenlandse zaken van deze staat, om na de verkiezingen een kleine 12 duizend extra stemmen voor Trump te ‘vinden’, zodat hij de kiesmannen uit deze staat zou winnen, wordt de speciale aanklager die de zaak tegen Trump heeft voorbereid, beschuldigd van alles en nog wat. Zij zou een relatie hebben met iemand uit haar team. Dat moet eerst worden uitgezocht voordat deze zaak verder kan gaan. De kans dat het tot een uitspraak komt, nadat er in beroep is gegaan, voor de verkiezingen is vrij klein.” Eerder heeft de ‘Supreme Court’, het Amerikaanse Hooggerechtshof, een vonnis van rechters in de staten Maine en Colorado teruggedraaid. In eerste instantie zou Trump in deze staten niet op het stembiljet mogen staan, vanwege Trumps rol bij de Capitoolbestorming op 6 januari 2021.
“Wellicht, dat als de peilingen een drastische wending naar beneden maken, de Democraten Biden kunnen overtuigen het aan iemand anders over te laten.“
In het Democratische kamp had Joe Biden ook weinig tegenstand van partijgenoten. Maar de 81-jarige president lijkt allesbehalve fit. Dit maakt de Democraten steeds nerveuzer. Zeker omdat Trump in aan het lopen is op zijn opvolger, rijst de vraag binnen de Democratische Partij of Biden wel de juiste persoon is om de Democraten naar een overwinning te leiden in november. Toch zal Biden niet zomaar afstand doen van zijn ambt, zegt Petersen. ‘’Biden is al een halve eeuw politicus en heeft al in 1988 en 2008 gepoogd om president te worden, nu hij eindelijk achter het bureau in the oval office zit, is hij ijdel genoeg die functie niet zomaar op te geven, ook al vindt 80 procent van de Amerikanen hem te oud en vindt 70 procent van zijn eigen stemmers dat ook.” Maar vooralsnog is er geen sprake van dat iemand anders het stokje van Biden overneemt, aldus Petersen. “Wellicht, dat als de peilingen een drastische wending naar beneden maken, de Democraten Biden kunnen overtuigen het aan iemand anders over te laten. Een president wil normaliter niet als ‘one termer’ de geschiedenis in gaan, maar misschien wel als ‘one termer’ die zich vrijwillig terugtrekt, net als zijn voorganger Lyndon B. Johnson.”
Spoilerkandidaten
Inmiddels heeft Trump een kleine voorsprong op Biden in de peilingen, maar ze blijven allebei ongeveer even impopulair. Daarin lijken onafhankelijke kandidaten een kans te zien die er niet meer is geweest sinds Ross Perrot in 1992 als onafhankelijke kandidaat zowel George Bush als Bill Clinton uitdaagde voor het presidentschap. Robert Kennedy JR., de zoon van RFK en het neefje van president John F. Kennedy, doet een poging om als independent mee te doen aan de verkiezingen. Hoewel Kennedy al zijn hele politieke leven lid was van de Democratische partij, vindt hij meer aansluiting bij een deel van Trumps achterban vanwege zijn kritiek op vaccinaties en wantrouwen tegen de overheid, volgens Petersen. “Kennedy zou, ondanks zijn achtergrond in de Democratische Partij, zomaar meer stemmen bij Trump weg kunnen halen dan bij Biden. Toch is er allerminst reden voor Biden om er gerust op te zijn. Op de linkerflank van de Democratische Partij is er kritiek op de president. Linkse hoogleraar Cornell West wil mogelijk meedoen als alternatief voor Biden.”
Zo is de oorlog in Gaza een hoofdpijndossier voor Biden. Aan een kant heeft Biden de stemmen nodig van ‘linkse’ kiezers, zoals jonge, progressieve stemmers en Amerikanen met een Arabische achtergrond die over het algemeen kritisch zijn op Israël. Die laatste groep heeft Biden in 2020 geholpen aan een nipte overwinning in cruciale staten door naar de stembus te gaan, zoals in Ohio. In de Democratische partij wordt er gevreesd dat deze stemmers uitwijken naar linkse alternatieven, of thuis blijven op 5 november. Toch kan Biden niet zomaar zijn steun voor de Israël intrekken. Hoewel onder Amerikanen de steun voor Israël is afgenomen ten opzichte van vorig jaar, staat 47 procent van de Democraten nog positief tegenover Israël en geldt dat voor 51 procent van de onafhankelijke kiezers, volgens een peiling van Gallup.
“Het is niet zo dat een derde partij daadwerkelijk kans heeft om de verkiezingen te winnen, maar ze zouden het voor een van de grote kandidaten het bijzonder lastig kunnen maken, zeker omdat de winstmarge in 2016 en 2020 erg klein was.“
“Met Trump en Biden zegt een meerderheid van de respondenten open te staan voor een derde kandidaat. Dat momentum voor een onafhankelijke kandidaat is nog nooit zo groot geweest als nu.” Maar dit alternatief voor onafhankelijke kiezers die zweven tussen de Republikeinse- en Democratische Partij, lijkt deze er nog niet te zijn. De nieuwe partij ‘No Labels’, wil kiezers aan zich binden die zijn uitgekeken op beide traditionele partijen. Toch heeft deze partij tot dusver nog geen prominenten aan zich weten te binden. Zo hebben enkele Republikeinse- en Democratische prominenten, die zich niet meer thuis voelen binnen eigen partij, zoals Joe Manchin, Mitt Romney en Chris Christie, bedankt voor een rol in deze nieuwe partij. Petersen noemt mogelijke kandidaten van derde partijen ‘spoilerkandidaten’. ‘’Het is niet zo dat een derde partij daadwerkelijk kans heeft om de verkiezingen te winnen, maar ze zouden het voor een van de grote kandidaten het bijzonder lastig kunnen maken, zeker omdat de winstmarge in 2016 en 2020 erg klein was. Vooral die factor maakt deze verkiezingen onvoorspelbaarder dan ooit.”
In ieder geval is het zo dat voordat Trump of Biden opnieuw geïnaugureerd worden op Capitol Hill op 20 januari 2025, er vele onvoorziene ontwikkelingen het speelveld meerdere malen op zijn kop hebben gezet, en de weg naar november is nog lang.
