29 november 2023
Leestijd: ca. 4 minuten
Auteur: Megan Vermeulen
Op 22 november jl. vonden de verkiezingen voor de Tweede Kamer plaats. Er zijn maar liefst zestien verschillende politieke partijen die één of meerdere zetels hebben behaald. Voor ieders wil wat, zou je kunnen zeggen. Toch zal er maar één iemand de minister-president van ons land worden. Dit is een leider die verantwoordelijkheid neemt en zich verdraagzaam opstelt tegenover andere partijen in de volksvertegenwoordiging. Of je nu liberaal of sociaal democraat bent – of iets anders – we zijn het er allemaal mee eens dat een leider zijn verantwoordelijkheid neemt voor het gehele team en hetgeen dat er misgaat.
Als we kijken naar de plenaire debatten lijkt het echter net een grote show. Politici richten zich niet meer tot elkaar, maar op de mensen thuis. Zowel in de Eerste als de Tweede Kamer hangen camera’s zodat iedereen met hen mee kan kijken, en politici weten dit maar al te goed. ‘En ik wil tegen de kijkers thuis zeggen dat…’ of ‘voor iedereen die nu op dit moment thuis mee zit te kijken…’, het zijn veelvoorkomende uitspraken. Het lijkt wel alsof onze volksvertegenwoordigers de politieke arena gebruiken om zelf mooi uit de veren te komen. Want zeg nu eerlijk, zo’n debatfilmpje dient wel erg goed als promotiemateriaal voor de campagne. Toch worden de beste leiders niet gedreven door hun ego of een persoonlijke agenda. Politici zouden zich wat meer op het landsbelang moeten richten en alles eraan doen om dit op de best mogelijke manier te volbrengen.
“Toch worden de beste leiders niet gedreven door hun ego of een persoonlijke agenda.”
Je ego opzij zetten en jezelf nederig opstellen, dat is wat politici wat meer zouden mogen doen. Klaas Dijkhoff was zo’n politicus. Hij gaf prioriteit aan de behoeften van de mensen en streefde ernaar praktische oplossingen te vinden, en dat vanuit een nuchtere en benaderbare houding. Dijkhoff nam als een echte leider zijn verantwoordelijkheid voor al hetgeen wat er misging – zonder op zoek te gaan naar excuses. Dat hoeft niet direct een ontslag als gevolg te hebben, maar gemaakte fouten herkennen, en met name erkennen, is wel een eerste stap. Een goede leider schuift de schuld niet in de schoenen van anderen, maar steekt de hand in eigen boezem.
Het is hierbij juist van belang dat de leider de verbinding tussen verschillende partijen opzoekt, door bijvoorbeeld te luisteren naar wat er in de Tweede Kamer wordt gezegd. De problematiek in de samenleving wordt niet opgelost door continu naar andere partijen te wijzen en hen hiervan te beschuldigen. De samenleving heeft geen politici nodig die gebruikmaken van de excuuscultuur, maar een team dat de samenwerking met elkaar opzoekt. Enkel en alleen dan kunnen de inzittenden van de Tweede Kamer tot buitengewone prestaties komen.
De misère die zich in de afgelopen jaren binnen de landelijke politiek heeft afgespeeld valt dan ook voor een groot deel te verwijten aan een gebrek aan leiderschap. Mark Rutte kan zichzelf dan wel een liberaal noemen, maar de V van verantwoordelijkheid lijkt hij te zijn vergeten. Het is aan de leider van ons land om voortdurend het landsbelang in het oog te houden en de andere politici eraan te herinneren dat ze onderdeel zijn van een groter geheel. Als dus een schandaal als de toeslagenaffaire aan het licht komt, dient de desbetreffende leider het verkeerd handelen van de belastingdienst voor zijn rekening te nemen. De tekortkomingen van het beleid hebben ten slotte onder Ruttes gezag plaatsgevonden. Dit betekent dus ook dat als één partij faalt, het hele kabinet faalt. Goede leiders gaan niet op zoek naar een uitweg, maar naar een manier om iets voor elkaar te krijgen en te winnen. Een dergelijke leider zou de andere politieke partijen moeten uitleggen wat hij van hen nodig heeft en waarom: zij moeten gezamenlijk een team vormen in plaats van een excuus zoeken bij de ander.
“Goede leiders gaan niet op zoek naar een uitweg, maar naar een manier om iets voor elkaar te krijgen en te winnen”
Dus, alle lijsttrekkers van de politieke partijen die het minister-presidentschap ambiëren dienen verantwoordelijkheid te nemen. Niet alleen voor hun eigen gedrag maar ook dat van hun collega-politici. Zij zouden moeten stoppen met het misbruiken van de media om zelf goed voor de dag te komen, en dit gebrek aan egoïsme juist kunnen gebruiken om het voorbeeld aan anderen te geven – en hen tot hetzelfde gedrag te stimuleren. Een leider moet zijn verantwoordelijkheid nemen voor alles en iedereen, dus ook als dit het disfunctioneren van een kamerlid betreft. En ten slotte, de andere volksvertegenwoordigers aan de gedeelde missie herinneren. Niet de verschillen opzoeken, maar de politici deel uit laten maken van het grotere geheel. Als een minister-president niet in staat is de volledige verantwoordelijkheid te nemen voor wat er misgaat, is hij wat mij betreft geen leider.
