13 december 2022
Foto: Jos Hummelen
Leestijd: ca. 4 minuten
De midterm-verkiezingen in de VS zijn voorbij: de campagne voor het Witte Huis in 2024 is onofficieel begonnen. Afgetrapt door niemand minder dan voormalig president Trump die zijn derde poging om in het Witte Huis te komen inmiddels bekend heeft gemaakt: misschien wel het slechtst bewaarde geheim van Mar-a-Lago. Daarom is het weer hoogtijd om met Amerikanist Koen Petersen te praten, een JOVD-icoon die ooit zelf hoofdredacteur van dit medium was. Nu schrijft de heer Petersen voor Elsevier Weekblad over wat er gebeurt aan de andere kant van de Atlantische Oceaan.
De Republikeinen hebben weer een meerderheid in het Amerikaanse parlement, het Huis van Afgevaardigden. Tegelijkertijd weten de Democraten de Senaat te behouden. Welke gevolgen heeft dit voor de regering van Joe Biden?
“Het verhaal van de laatste midterm-verkiezingen is een beetje tweeledig: aan een kant wordt er gezegd dat de Democraten door het oog van de naald zijn gekropen, want er werd verwacht dat de Republikeinen het veel beter zouden doen. Aan de andere kant is die meerderheid van de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden een probleem voor Biden. Vooral voor de begroting is het Huis van Afgevaardigden cruciaal. Vanaf januari kunnen de Republikeinen niet alleen geld weghalen bij projecten waar ze tegenstander van zijn, maar ook geld geven aan onderwerpen die zij wel belangrijk vinden en de president is dat verplicht uit te voeren. Biden komt wel goed weg in de Senaat, waar zijn partij een nipte meerderheid heeft. De Senaat is voor benoemingen heel erg belangrijk, bijvoorbeeld voor rechters van het Hooggerechtshof.”
”De monopoliepositie op de nominatie heeft Trump niet meer, maar toch heeft hij nog steeds de beste kaarten.”
The ‘red wave’ werd een ‘red tickle’, waarom hebben de Republikeinen zo veel slechter gepresteerd dan verwacht?
“Dat heeft twee redenen. Dat heeft ermee te maken dat abortus een veel grotere rol heeft gespeeld dan werd verwacht. Afgelopen zomer deed het Hooggerechtshof een uitspraak dat abortus niet langer een grondwettig recht is. Men had verwacht dat dat momentum van die uitspraak voorbij zou zijn. Uiteindelijk hebben onafhankelijke kiezers, die geen Democraat of Republikein zijn, in zogeheten ‘swing states’ de doorslag gegeven voor de Democraten. Dat is geen landelijke trend, alleen in staten waar het erom hangt. Een andere reden is dat de midterm-verkiezing normaal gesproken een oordeel is over de zittende president. Maar omdat Trump zich heel zichtbaar heeft gemaakt, met Trumpiaanse kandidaten, waarvan veel kiezers zich afvroegen of die wel geschikt zijn, ging de discussie niet alleen meer over het beleid van Biden. In plaats daarvan werd het een vergelijking tussen Biden en Trump.”
Trump heeft zich opnieuw kandidaat gesteld voor het presidentschap in 2024. Hoe kansrijk is hij om opnieuw de nominatie te krijgen van de Republikeinse Partij?
“Trump is vrij kansrijk om weer genomineerde te worden voor de Republikeinse Partij. Als je kijkt naar de huidige peilingen, zegt zo’n 40 tot 50 procent van de Republikeinse kiezers dat hij nog steeds de partijleider moet worden, maar dat is een momentopname. Daarnaast is het zo dat de anti-Trump stemmers binnen de partij zijn verdeeld over alle andere kandidaten. Maar Ron DeSantis, de gouverneur van Florida, wordt als serieus alternatief voor Trump gezien. DeSantis heeft een gigantische overwinning gehaald in zijn staat, van twintig procentpunten. Florida is normaal gesproken heel erg spannend omdat het een ‘swing state’ is. Het beleid dat DeSantis voorstaat is heel Trumpiaans, hij pakt daardoor een deel van Trumps kiezers. Hij heeft tijdens de coronapandemie Florida opengehouden: geen lockdowns, geen mondkapjes. Toch was het aantal covid-gevallen in Florida niet hoger dan in staten met een lockdown. Daarbij is de economie veel beter gaan draaien ten opzichte van andere staten. DeSantis wordt daardoor op handen gedragen. Ook heeft DeSantis een strijd aangebonden tegen ‘woke’. Die combinatie van het covid- en antiwoke-beleid is een stemmentrekker gebleken. Waarbij hij enerzijds de traditionele republikeinse achterban honderd procent bedient, maar tegelijkertijd met culturele issues in staat is geweest veel gematigde Democraten binnen te halen, die vinden dat de Democratische Partij op het gebied van woke te veel is doorgeschoten. Dat heeft hem ook een nationaal profiel gegeven. De Floridiaanse gouverneur wordt als stabieler gezien en als een generatiewissel in vergelijking met Trump. Hij is 44 en Trump zou in zijn tweede termijn ouder dan 80 worden. De monopoliepositie op de nominatie heeft Trump niet meer, maar toch heeft hij nog steeds de beste kaarten.”
”Ter vergelijking: zeventig procent van de Republikeinse achterban denkt nog steeds dat Biden niet de legitieme president is”
Op 6 januari 2021 werd het Capitool bestormd door mensen die weigerden een verkiezingsuitslag te accepteren. Kunnen we in 2025 nog wel rekenen op een vreedzame machtsoverdracht?
‘’Na de afgelopen midterms ben ik daar optimistischer over geworden. Kandidaten die hebben gezegd dat het systeem niet deugt, er gefraudeerd wordt, de verkiezingen zijn gestolen, hebben grotendeels niet gewonnen. Je ziet dat die democratie onder de kiezers toch veerkrachtiger is gebleken dan werd gevreesd. Ook hebben kandidaten die de legitimiteit van de democratie in twijfel hebben getrokken, zich toch neergelegd bij de uitslag. Het vertrouwen van Amerikanen in instituties is al erg laag, dat is zo rond de twintig tot dertig procent. Als er dan ook nog een discussie gaat ontstaan over uitslagen, wordt het democratisch proces toch verdacht gemaakt. Ter vergelijking: zeventig procent van de Republikeinse achterban denkt nog steeds dat Biden niet de legitieme president is, hoewel er bij alle rechtszaken geen enkel overtuigend bewijs is aangedragen dat de verkiezingen van 2020 niet zouden deugen. Gedoe rond verkiezingen alleen al kan tot de beeldvorming leiden dat verkiezingen niet eerlijk zijn verlopen. Dat is nooit goed. Maar we zullen moeten afwachten wat er gaat gebeuren bij de machtsoverdracht in 2024 en 2025.’’
